Alles over de hoornaar: informatie, herkennen en bestrijden

De hoornaar is familie van de gewone wesp en de Duitse wesp. Samen behoren ze tot de insectenfamilie ‘papierwesp’. Denkt u met de hoornaar te maken te hebben? Dan vindt u hier alles over deze mega-wesp, die ook wel ‘paardenwesp’ wordt genoemd. Want wat voor insect is het? Waar bouwt ze nesten en hoe ziet haar koningin er dan uit? Ruim baan voor de hoornaar!

• Hoornaar herkennen
• Verschillende soorten
• Waar kom je hoornaar tegen?
• Zijn hoornaars gevaarlijk?
• Hoornaar en nest bestrijden
• Hoornaarplaag voorkomen

Wat is een hoornaar?

De hoornaar behoort tot de sociaal levende insecten, net als de gewone wesp en de Duitse wesp. Dit betekent dus dat ook deze wespensoort niet solitair leeft, maar in een groep. De hoornaar staat ook wel bekend als ‘paardenwesp’ en is de grootste wespensoort die in België en Nederland voorkomt. Nu en dan veroorzaakt de hoornaar problemen, zeker als deze nesten bouwt op een plek waar mensen leven dan wel recreëren.

Hoornaar herkennen: wat zijn de uiterlijke kenmerken?

De hoornaar is een soort ‘megawesp’, ofwel een uit de kluiten gegroeide wesp die veel herrie maakt en - net als haar soortgenoten - zeer onprettige steken kan uitdelen. Nu komen hoornaars niet zo vaak voor als limonadewespen, maar het is wel prettig als u ze op tijd kunt herkennen. Maar hoe herkent u een hoornaar?

1. De kop is roodbruin.
2. Op de kop zitten twee antennes.
3. Stevige brede kaken.
4. Twee paar vleugels, lichtbruin van kleur.
5. Het borststuk is rood- tot donkerbruin.
6. Het eerste deel van het achterlijf is rood- tot donkerbruin.
7. Het tweede deel van het achterlijf is geel-zwart gestreept.
8. Aan het achterlijf zit een angel.
9. De hoornaar is ongeveer 17 tot 25 millimeter lang.
10. De hoornaar vliegt ‘s nachts, maar ook als het regent.

Hoe herkent u een hoornaar koningin?

Een hoornaar koningin is altijd groter en forser gebouwd dan haar werksters. Zo is een werkster 17 tot 25 millimeter lang, maar haar moeder kan 25 tot zelfs 35 millimeter lang worden. Overigens bestaan er verschillende soorten hoornaars, maar bij vrijwel alle soorten geldt dat de koningin een kop groter is. Haar herkennen of zelfs gewoon tegenkomen is echter lastig, want ze blijft altijd in het nest.

Wat is het verschil tussen de hoornaar en de gewone wesp?

1. Hoornaars zijn altijd groter dan gewone wespen.
2. Het lijf van de hoornaar is ten dele rood- tot donkerbruin gekleurd.
3. Hoornaars kunnen agressiever reageren als u te dicht bij hun nest komt.
4. Hoornaars maken nesten met schelpvormige lagen, gewone wespen niet.
5. Een kolonie hoornaars bestaat uit maximaal 1000 exemplaren.
6. Steken van hoornaars zijn pijnlijker, want ze hebben een langere angel.

(Bron: natuurpunt.be)

Wat is het verschil tussen de Aziatische en de Europese hoornaar?

In ons land leven voornamelijk Europese hoornaars. De Aziatische hoornaar kunt u beschouwen als het tropische neefje. In 2019 werd deze uitheemse soort, tot ieders verbazing en schrik, op diverse plekken in België aangetroffen. Maar aan wat voor uiterlijkheden werd deze soort herkend?

1. De Aziatische hoornaar is kleiner.
2. Haar bovenlijf is niet geel of roodbruin, maar zwart.
3. Ze heeft zwarte poten die aan het uiteinde geel zijn gekleurd.
4. Verwar haar niet met de Aziatische reuzenhoornaar (die is 45-55 mm lang!).

Waarom we de Aziatische hoornaar niet graag op eigen bodem aantreffen? Deze soort eet voornamelijk wilde bijen en honingbijen en rooft daarbij hele nesten leeg. En dat terwijl bijen al een beschermde insectensoort zijn! Het spreekt dan ook voor zich dat Aziatische hoornaars snel moeten worden bestreden als men niet wil dat de ecologische balans in ons land ernstig wordt verstoord. Sterker nog: er bestaat in ons land zelfs een bestrijdingsplicht op deze soort.

Waar komt u de hoornaar tegen?

In België komt de hoornaar voornamelijk in het oosten en in het zuiden voor, daar waar zandgronden overheersen. In België krijgen ze vooral in het noorden last van plagen. Hoornaars leven als groep en kunnen op verschillende plekken nesten bouwen. Bijvoorbeeld op zolder of in een spouwmuur, maar er worden ook wel nesten aan in (holle) bomen. Komt u zo’n nest tegen? Dan is het verstandig om op afstand te blijven, want u hoeft er nog niet eens op te slaan om aangevallen te worden. Het nest te dicht naderen kan al voldoende zijn voor een tripje naar het ziekenhuis!

Zie ik daar een hoornaar in huis?

De kans dat u een hoornaar in huis ziet, is niet heel groot. Een hoornaarskoningin bouwt haar nest het liefst in de vrije natuur, daar waar er veel andere insecten rondvliegen die kunnen dienen als voedsel voor de larven in het nest. Soms maakt een koningin een verkeerde inschatting en bouwt haar nest wél daar waar haar onderdanen veel in aanraking komen met mensen. In zo’n geval kunt u wel eens met een hoornaar in huis te maken krijgen. Die hoornaar is dan op jacht naar - waarschijnlijk - muggen en vliegjes.

Hoe ziet het nest van de hoornaar eruit?

Om pijnlijke steken en ziekenhuisbezoeken te voorkomen, is het best wel prettig als u - behalve hoornaars - ook een hoornaarsnest kunt herkennen. Dit is vrij makkelijk, want deze nesten wijken qua uiterlijk nogal af van de nesten van gewone wespen of Duitse wespen. Stuit u op iets verdachts? Let dan op de volgende kenmerken:

1. Het papieren nest is geel tot roodbruin van kleur.
2. Op het nest ziet u een strepenpatroon met lichte en donkere kleuren.
3. Het nest heeft een doorsnede van 20 tot 35 centimeter.
4. Opvallend zijn de schelpvormige lagen om het nest.
5. In een nest leven maximaal 1000 hoornaars.

Wat eten hoornaars?

Hoornaars jagen op verschillende soorten spinnen en insecten om eiwitten te vergaren voor hun larven. Zo kunnen de larven goed groeien. Hoornaars vangen vliegen, muggen, rupsen, vlinders, honingbijen en zelfs kleinere wespensoorten. Het is voorgekomen dat hoornaars ook op libellen jagen, die eigenlijk veel groter zijn.

Volwassen hoornaars eten niet van de insecten. Wel voeden ze zich met plantensappen die suikers bevatten. Daarnaast zuigen de werksters zoet braaksel op dat door hun larven wordt uitgestoten. De suikers die de hoornaars binnenkrijgen, worden omgezet in brandstof om te kunnen vliegen en om voedsel te verzamelen. Overigens worden hoornaars niet aangetrokken door zoete voedingswaren die bestemd zijn voor menselijke consumptie.

Zijn hoornaars agressief?

Hoornaars vallen de mens doorgaans niet lastig, want ze zijn vooral bezig met het vangen van insecten die als voedsel dienen voor de larven in het nest. Zelf leven de volwassen hoornaars van suikerrijke sappen die ze vinden in bomen (de eik vooral) en planten. Ze vallen de mens met z’n lekkere hapjes en drankjes doorgaans niet lastig. Er is één ding waar hoornaars absoluut niet tegen kunnen: dat u te dicht bij hun nest komt. Als dat gebeurt, kunnen ze wél heel agressief reageren. Liever blijft u op minimaal vijf meter van het nest, om een aanval te voorkomen.

Is een steek van de hoornaar gevaarlijk?

Een hoornaar steek is pijnlijker dan een steek van een gewone wesp, want ze heeft een langere angel. Of de steek ook gevaarlijk is, hangt af van waar u wordt gestoken, of u door veel hoornaars wordt gestoken en of u allergisch bent voor wespengif. Wordt u in uw tong, hals of keel gestoken, dan kunt u door de zwelling ademhalingsproblemen krijgen. Bent u allergisch, dan moet u snel uw medicatie toedienen anders kunt u in shock raken en zelfs komen te overlijden. Geen medicatie bij u? Bel dan direct het alarmnummer.

Kan ik zelf de hoornaar bestrijden?

Zelf de hoornaars te lijf gaan of op hun nest slaan is bepaald geen goed idee. U kunt al gestoken worden als u zelfs maar hun aanvliegroute naar het nest verstoort! Toch zijn er altijd mensen die de ingang van het nest proberen dicht te stoppen of het nest met een stok te lijf gaan. Hoe groot is de verbazing zelfs als er dan ineens honderden hoornaars uit het nest komen en iedereen steken die er toevallig bij staat! Wij zouden zeggen: toch maar liever niet. Bel gewoon een expert.

Wanneer mogen hoornaarsnesten bestreden worden?

De expert staat snel voor uw deur, zeker als er spoed bij is. Wat is nu echt spoed? Als een hoornaar nest zich bijvoorbeeld bij een school bevindt, bij een zorginstelling of op een openbare plek waar veel mensen komen, zoals een park. Hoornaarsnesten die niet voor overlast zorgen worden - uit respect voor de natuur - niet bestreden. Komt u er een nest tegen, diep in het bos waar amper mensen komen? Laat het dan gewoon met rust.

Hoornaar bestrijden met hulp van een expert

Op een gegeven moment kunt u niet langer wachten: er moet tegen de hoornaars worden opgetreden voor uw kind, klant of medewerker gestoken wordt. U belt of mailt dus een professionele ongediertebestrijder en hij komt eraan. De oplossing? Die komt als volgt tot stand:

1. De expert spoort eerst het hoornaarsnest op (als deze nog niet gevonden is).
2. De expert legt u uit hoe hij het nest kan bestrijden en hoeveel u hiervoor moet betalen. Gaat u akkoord? Dan gaat de expert meteen aan de slag.
3. De expert trekt beschermende kleding aan.
4. Met een poederspuit spuit hij een giftig poeder in de ingang van het nest.
5. Het poeder komt op alle in- en uitgaande hoornaars terecht.
6. De hoornaars verspreiden het poeder zelf verder door het nest.
7. Binnen enkele dagen zijn alle hoornaars dood.
8. Het hoornaar nest kan opgeruimd worden!

Na de bestrijding van de hoornaars zal de ongediertedeskundige u ook nog adviezen geven om een volgende hoornaarplaag te voorkomen. Deze adviezen kunnen per klant verschillen: veel hangt namelijk af van hoe de hoornaars in uw woning, tuin of bedrijfspand zijn beland. Wilt u alvast wat tips hebben? Dan moet u hieronder eens verder kijken!

Hoe kunt u een hoornaarplaag voorkomen?

Een hoornaarkoningin bouwt haar nest liever niet in de buurt van mensen. Toch kan het natuurlijk gebeuren dat ze zich ‘vergist’. Om te voorkomen dat er een hoornaar nest ontstaat in de buurt van uw woning of bedrijfspand, kunt u het volgende doen:

1. Speur in het voorjaar naar beginnende hoornaarsnesten. Treft u er één aan op een onhandige plek? Laat deze dan meteen verwijderen.
2. Dicht zoveel mogelijk gaten, naden en kieren in uw woning, tuinhuis, schuur of bedrijfspand. Zo voorkomt u dat een hoornaarkoningin daar een nest gaat bouwen.
3. Installeer horren voor uw ramen en deuren. Want als wespen en hoornaars door kleine gaatjes kunnen kruipen, kunnen ze zeker door een open raam vliegen!

Help, een hoornaar in huis!

Een hoornaar herkennen is niet makkelijk en het zelf bestrijden is al helemaal niet aan te raden. Daarom kunt u via ons hulp vragen bij een ongediertebestrijder uit uw eigen regio. Hij kan alle wespensoorten herkennen en bestrijden en hij geeft u ook waardevolle adviezen om nieuwe plagen te voorkomen. Wordt u horendol van de hoornaar omdat deze een nest heeft gebouwd op een onveilige plek? Aarzel niet om te bellen, want de expert komt snel langs!