Duiven herkennen, info en tips

Duiven herkennen is niet moeilijk, maar het uiterlijk van de duif verschilt natuurlijk per soort. We kunnen kortweg zeggen dat het lijf van een duif er vrij compact eruitziet. De kop is klein, de snavel is relatief klein en gekromd en de borst is vol en rond. Op die snavel zit een bobbeltje, ofwel een zogeheten ‘neusdop’. Een stevig paar oranje poten en twee vleugels erbij en… daar is de duif! 

Maar hoe kunt u doffers van duivinnen onderscheiden? Hij koert, bijvoorbeeld, luider dan zij. Ook heeft een mannetjesduif een grotere kop en een meer gekromde snavel. Overigens wordt een volwassen duif ongeveer 42 centimeter lang en hij of zij weegt ongeveer 500 gram.

Afhankelijk van de duivensoort hebben duiven grijze, witte of bruine veren. De veren kunnen daarbij zwart gevlekt en gestreept zijn en de staart is meestal donkerder van kleur. Specifiekere kenmerken ziet u bijvoorbeeld aan de Turkse tortel: deze duivensoort is te herkennen aan een horizontale zwarte streep in de nek. Duiven zijn, in combinatie met hun kleur, ook aan de bouw te herkennen. Zo lijken houtduiven iets ranker en slanker dan, bijvoorbeeld, stadsduiven.

Duiven kunnen verschillende geluiden produceren, maar in de regel noemen we het geluid dat ze maken ‘koeren’ of ‘roekoeën’. Waarom koeren duiven? De geluiden hebben altijd een doel: zo koeren mannetjes om vrouwtjes te verleiden of ze proberen andere mannetjes te intimideren om eigen territorium te verdedigen. Een jonge duif kan dit allemaal nog niet: die lijkt te sissen of hij klapt wat met zijn snaveltje.

Duiven eten vrijwel alles wat ze maar kunnen krijgen. Maar dat is ook afhankelijk van waar ze leven. Zo storten stadsduiven zich meestal op voedsel dat ze op straat of in afvalbakken vinden. En ze eten graag insecten, net als andere duivensoorten. 

Duiven die in agrarische gebieden voorkomen lusten ook wel een hapje afval, maar als het even kan eten ze toch het liefst van zaden, granen, bessen en peulvruchten. Het probleem is echter dat deze duiven, zoals houtduiven, gewassen soms ernstig aantasten. In dat soort gevallen wil de overheid soms nog wel toestemming geven om op de duiven te jagen.

Duiven staan erom bekend vast te houden aan hun gewoontes. Concreet betekent dit onder meer dat ze vaak terugkeren naar dezelfde plek (waar ze opgegroeid zijn). Uitgevlogen jonge duiven kunnen dus altijd terugkeren om een eigen nest aan te leggen. De hoofddoelen zijn hoe dan ook simpel: duiven willen zich voeden, zich voortplanten en zijn altijd op zoek naar veilige en beschutte plekken voor hun nesten. 

Duiven - in het wild - leven altijd in een nest. Van daaruit vliegen ze uit om voedsel en vocht voor zichzelf en voor hun jonkies te zoeken. Duiven in gevangenschap leven vaak in voor hen speciaal gemaakte duivenhokken of -tillen. Zij worden vaak heel goed verzorgd door hun eigenaren, zeker als deze ze voor de sier houdt (sierduiven) of als deze zijn duiven wil laten deelnemen aan wedstrijden (postduiven). 

Duiven kunnen het hele jaar door paren, maar de ‘hoogseizoenen’ zijn toch wel de lente en de herfst. De mannetjes gaan dan ‘baltsen’ ofwel: ze proberen vrouwtjes te verleiden met geluiden en ze bewegen om de vrouwtjes heen. Vrouwtjes knikken vaak met hun kopje als ze het mannetje leuk vinden. Keurt een vrouwtje een mannetje af, dan zal ze hem negeren. Hij zoekt dan elders zijn heil. Wordt een mannetje opdringerig, dan reageert de duivin zelfs bij vlagen agressief.

Duiven kunnen in principe het hele jaar door broeden. Maar het aantal keren dat ze eieren leggen (hoogstens twee per legsel) kan per soort variëren. Houtduiven presteren gemiddeld drie legsels per jaar. De Turkse tortel haalt er vaak vijf, net zoals de stadsduif, maar deze laatste soort zou er zelfs zeven aankunnen. Het is natuurlijk ook maar net in welke leefomstandigheden de duiven zich bevinden. Bij genoeg voedsel en nestplekken kunnen ze namelijk lang hun gang gaan…

Doffers en duivinnen broeden om de beurt. Ze beginnen er echter pas goed mee als het laatste ei is gelegd. Voor die tijd zitten ze losjes op het eerste ei of de eerste eieren. Een duivenei wordt ook regelmatig omgedraaid door de ouders. Zo blijft het ei aan alle zijden warm en kan de embryo zich het beste ontwikkelen. 

Ook de broedperiode van een duif kan per soort verschillen… maar niet heel veel. Zo broedt een stadsduif ongeveer zeventien dagen op de eieren. Houtduiven en holenduiven kunnen hier een dagje minder over doen. Kijken we naar de zomertortel, dan broedt deze ongeveer dertien tot zestien dagen. Komt een duivenei uit? Dan verschijnt een baby duif: die wordt ‘pieper’ genoemd. Piepers zijn geel van kleur en worden altijd blind geboren. Na een week uit het duivenei kunnen ze echter wel zien. In diezelfde week worden ze gevoed met melk uit de krop van hun ouders. De krop is een holte in de keel van een duif: hier kan voedsel in worden opgeslagen. Na een paar weken ontwikkelen de piepers veertjes en krijgen ze steviger, voorgekauwd voedsel van hun moeder of vader. 

Als de jonge duiven zijn uitgekomen, duurt het nog ruim dertig tot veertig dagen voordat ze kunnen uitvliegen en zelfstandig kunnen gaan leven. Vijf à zes maanden verder worden ze geslachtsrijp en gaan ze op zoek naar een partner. Het gebeurt vaak dat duiven op dezelfde plek terugkeren waar ze zelf zijn opgegroeid om daar een eigen nest aan te leggen. Van hen wordt dan ook wel gezegd dat ze ‘gewoontedieren’ zijn.

Duiven die vrij in de natuur leven worden meestal niet ouder dan een jaar of vier. Duiven in gevangenschap kunnen echter wel een leeftijd van veertien jaar bereiken. Die komen immers makkelijker aan voedsel, worden gecontroleerd op ziektes en ze zijn vaak goed beschermd tegen eventuele roofdieren. 

(Wilde) duiven zijn niet bepaald schone beesten. In hun veren en in hun nesten kunnen namelijk fors wat bacteriën, virussen en schimmels leven... die op hun beurt nare ziektes bij de mens teweeg kunnen aanwakkeren. Bijvoorbeeld een longziekte, zoals de papegaaienziekte. De uitwerpselen, veren of huidschilfers van duiven kunnen overigens ook allergische klachten veroorzaken. Tja, niet voor niets worden duiven ook wel ‘vliegende ratten’ genoemd...

Duiven en duivennesten trekken vaak ander ongedierte aan zoals mijten, kevers, vlooien, zilvervisjes, vliegen of zelfs kakkerlakken. Die kunnen vanuit een nest (op een dak of balkon) in uw woning of bedrijf dringen en daar voor plagen zorgen. En ja, ook het gros van deze beestjes kan nare ziektes verspreiden, dus u bent alvast gewaarschuwd. Niet voor niets is het belangrijk om na het broedseizoen nesten te verwijderen en de plekken waar de nesten hebben gelegen goed te ontsmetten. 

In principe zijn alle duivensoorten beschermd, op de stadsduif na. Voor deze soort geldt echter wel dat deze niet zomaar gevangen of gedood mag worden als deze overlast veroorzaakt. Voor vangen en doden is namelijk in vrijwel alle gevallen altijd een vergunning vanuit de overheid nodig. Hetzelfde geldt voor houtduiven als deze voor problemen zorgen op grondgebied van boeren. 

Duiven bestrijden mag dus niet zomaar door de vogels te doden of te vangen, maar er is een andere oplossing. Professionele bestrijders richten zich dan vooral op het aanbrengen van wering. Zo kunnen ze pinnen plaatsen of netten of draden spannen om de duiven te ontmoedigen zich ergens te vestigen. In sommige gevallen kunnen er zelfs laserlampen worden ingezet voor het duiven verjagen, maar daar zijn wel belangrijke voorwaarden aan verbonden in verband met de veiligheid. 

Het voorkomen van de bouw van een duivennest is al een eerste tip. Als een jonge duif een nest aan het bouwen is, kunt u de takjes weghalen. Zo kan de duif niet verder met zijn of haar werk. Nesten die niet meer in gebruik worden genomen mag u ook verwijderen. Belangrijk is wel dat u dan handschoenen en een mondkapje draagt, want in en rond een nest leven vaak veel bacteriën!